Bezprecedensowy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie! W sprawie D.S. (II SA/Wa 2026/11) sąd wydał dnia 2012-01-11 orzeczenie, w którym uznał, że osoby chcące usunąć swe dane z kościelnych kartotek osobowych (a przy tym wystąpić z Kościoła) powinny zastosować się do procedury apostazji wydanej przez Episkopat. To pierwsze tego typu wprost wyrażone stanowisko organu państwa polskiego. Pojawiają się jednak wątpliwości czy nie należy uznać, że na gruncie prawa polskiego do wystąpienia z Kościoła nie wystarczy jedynie złożenie oświadczenia woli (bez wymaganych przez Kościół dodatkowych warunków w postaci dwóch wizyt u proboszcza, dwóch świadków itd.).
W niniejszej sprawie bezspornym jest, że dane osobowe skarżącego umieszczone są w zbiorze, o którym mowa w pkt 3 ust. 1 art. 43 ustawy, tj. w zbiorze dotyczącym osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Dlatego też należy uznać za prawidłowe działanie organu, który ograniczył swojej działanie w sprawie jedynie do czynności, na które pozwalała mu ustawa, tj. czynności wskazane w art. 14 ust. 2 ustawy, czyli żądania złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywania i przesłuchiwania osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego. Organ wezwał bowiem Proboszcza Parafii [...] złożenia pisemnych wyjaśnień odnośnie skargi D. S. w zakresie przetwarzania jego danych osobowych. W odpowiedzi uzyskał wyjaśnienia Proboszcza, z których wynika, iż skarżący zgodnie z obowiązującym prawem kanonicznym jest osobą należącą do kościoła o uregulowanej sytuacji prawnej, a jego dane przetwarzane są na potrzeby tego kościoła.
Ponownie powołując się na opinię [...] D. W. należy wskazać, że zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem kanonicznym możliwe jest odłączenie się od wspólnoty Kościoła przez akt apostazji, herezji lub schizmy, bądź po prostu zaniechanie wykonywania praktyk religijnych. Tym samym "Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski stanowią procedurę wymaganą do realizacji uprawnień kontrolnych (informacyjnych i rektyfikacyjnych) przez osoby, których dane są przetwarzane przez jednostki organizacyjne Kościoła [...]. Innymi słowy, osoba, która żąda zaprzestania przetwarzania swoich danych osobowych w związku ze zmianą swego wyznania (akt apostazji) lub zamiarem zaniechania wykonywania praktyk religijnych, winna osobiście, wyraźnie, przedstawiać swoją wolę w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków. Oświadczenie winno zawierać także dane personalne tej osoby i świadków, motywację oraz dokładne dane dotyczące daty i parafii chrztu z załączeniem świadectwa chrztu. Skoro zatem, zgodnie z oświadczeniem Proboszcza, skarżący tej procedury nie dokonał, to organ prawidłowo uznał, że w sprawie ma zastosowanie art. 43 ust. 2 ustawy, a tym samym prawidłowo stwierdził brak swojej właściwości w zakresie wydania decyzji administracyjnej, o której mowa w art. 12 ust. 2 ustawy.
Organ wyjaśnił, że z analizy powołanych powyżej przepisów wynika, iż Kościół [...] oraz inne związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej w zakresie swojej działalności są niezależne i przy wykonywaniu władzy duchowej posługują się swoim wewnętrznym prawem
Zatem w związku z treścią przepisu art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych w niniejszej sprawie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie może prowadzić postępowania wyjaśniającego ukierunkowanego na wydanie merytorycznej decyzji administracyjnej.